Kinderziekten met vlekjes Ziektebeelden

Onderscheid tussen de verschillende aandoeningen

Zie ook de "Vlekjeschecker" webapp op deze site

Waterpokken (varicellazostervirus, VZV)

• 95% voor 6e jaar, ziektebeloop vaak mild
  • Soms treedt gordelroos op bij kinderen, waarschijnlijk omdat deze kinderen op zeer jonge leeftijd waterpokken hebben doorgemaakt. Mogelijk waren zij toen deels nog beschermd door maternale antistoffen, waardoor er een verminderde specifieke afweer tegen het virus is opgebouwd. Er is dus geen reden om bij gezonde kinderen met gordelroos onderzoek te verrichten naar mogelijk onderliggende pathologie.^[1]
• Ouders van crèche of peuterspeelzaal moeten geïnformeerd worden. KLM: niet vliegen zolang blaasjes nog niet ingedroogd.
• Reactivatie op oudere leeftijd: herpes zoster, gordelroos

Erythema infectiosum (Vijfde ziekte, Megalerythema epidemicum)

• Vlindervormig exantheem/slapped cheeks, neus vrij, licht verheven vlekjes op strekzijde ledematen
  • Lijkt op roodvonk, maar veel minder ziek en geen hoge koorts
• Parvovirus B19, weinig ziekteklachten
  • Contact zwangere vrouwen vermijden, leidsters kleuterschool informeren
• Incubatietijd: 6-14 dagen. Duur exantheem: 5-10 dagen.
• Vooral (70%) 5-15 jaar; 10% is onder de 5 jaar oud, 20% is ouder dan 15 jaar
• Fijnvlekkig, vlindervormig exantheem in gelaat (appelwangen), neusgebied vrij, rode, licht verheven vlekjes op strekzijde ledematen, soms op billen en romp, begin scherp begrensd, later conuerend met centrale verbleking (guirlandes)

  

  

Cave exantheem bij bacteriële infectie

• Niet-wegdrukbaar exantheem (petechiën): denk aan meningokokkensepsis
• Minder vaak voorkomende, maar potentieel ernstige aandoeningen die met een exantheem gepaard gaan, tijdige herkenning belangrijk:
  
  • Ziekte van Kawasaki
  • Henoch-schönleinpurpura
  • Erythema multiforme
    • Target laesies, check tong/slijmvliezen dd "EM major"
• Ook: Acute lupus erythematodes, acute geneesmiddeleneruptie en juveniele reumatoïde artritis

Mazelen (morbili, "eerste ziekte")

Leeftijd

6 maanden - 4 jaar

Verwekker

Mazelenvirus (paramyxoviridae, genus morbilli)

Incubatietijd

10-14 dagen

Duur exantheem

3-5 dagen

Beschrijving ziektebeeld

• Hoge koorts, verkoudheid, stomatitis, conjunctivitis
• Koplikse vlekken: witte stippen met rode hof, vooral aan de binnenzijde van de wangen
• Rood-livide (tot bruin voordat het verdwijnt)
• Begint in het gelaat, daarna centrifugale gegeneraliseerde uitbreiding
• Lenticulair-nummulair, maculeus (papuleus), discreet, met duidelijke confluering op de romp en in het gelaat
• Besmettelijke periode: 4 dagen vóór tot 4 dagen na het van het begin van het exantheem.
• Complicaties: soms otitis media, laryngo-tracheobronchitis of pneumonie
• Maatregelen: Bron- en contactonderzoek, contact vermijden met risico-contacten gedurende besmettelijke periode; immunisatie contacten op indicatie.

Waarschuwing

Mazelen is een meldingsplichtige ziekte groep B2. Artsen en hoofden van laboratoria melden een vastgesteld geval van mazelen binnen 1 werkdag na vaststelling van de verwekker aan de GGD in de regio.

Roodvonk (scarlatina, "tweede ziekte")

• Schuurpapier, frambozentong, narcosekapje
  • Hoge koorts, behoorlijk ziek
  • Lijkt op Vijfde ziekte, maar veel zieker
• Puntvormig exantheem op egaal lichtrode huid, vooral op de romp en de oksel- en liesplooien. Huid als schuurpapier.
• Tong eerst wit en na drie dagen rood, dik en bobbelig: frambozentong
• Cervicale lymfeklieren vergroot en pijnlijk. Farynxwand vuurrood, tonsillen gezwollen, soms exsudaat.
• Na een incubatietijd van 2-7 dagen krijgt het kind plotseling verlies van eetlust, keelpijn, snel oplopende koorts (soms tot 40 °C) en pijnlijke klieren in de hals, soms gepaard gaande met overgeven of buikpijn. Op de tweede dag ontstaat een rode uitslag op de borst. Deze uitslag (rode puntjes op een rode achtergrond) voelt ruw aan en jeukt niet. De uitslag verspreidt zich over het hele lichaam, vooral naar de oksels en de liezen. De huid rond de mond blijft bleek. De koorts daalt binnen 3-5 dagen. De uitslag verdwijnt enkele dagen later. Na 2-3 weken kan de huid vervellen, vooral aan de handen en voeten.
• DD: EBV, enterovirus en Hepatitis B

Rode hond (rubella, "derde ziekte")

• Koorts, huiduitslag en karakteristiek lymfekliervergroting retroauriculair, posterieur cervicaal en occipitaal; milde virusinfectie die vanzelf overgaat
  • Lymfadenopathie 1 dag voor exantheem. Exantheem begint in gelaat, verspreidt snel over de romp. Aanvankelijk maculopapulair, conflueert tot grotere rode plekken
• Besmettelijk 10 dagen voor, tot 7-8 dagen na verdwijnen van exantheem. Binnen dit interval aantoonbaar in nasofarynx.
  • incubatieperiode 14-21 dagen
• Meldingsplichtig (groep B2), Vaccinatie in RVP
  • Na vaststelling binnen een werkdag melden aan arts infectieziektebestrijding van lokale GGD
  • Rodehond is gevaarlijk voor het ongeboren kind, vooral in het eerste trimester van de zwangerschap.
  • Een kind met rodehond mag naar school of naar de crèche; personeel en ouders dienen wel te worden ingelicht.

Vasculitis

Henoch-Schonlein

•  

Kawaski

• Kawasaki overwegen bij ieder kind >5 dagen koorts
  • Lage incidentie, gemiddeld 1x in huisartsencarriere. Verhoogde kans bij jongens met Aziatische achtergrond
• Hoewel de diagnose klinisch te stellen is, is de differentiële diagnostiek uitgebreid en is verwijzing naar de tweede lijn noodzakelijk
  • Trias: hoge piekende koorts, afwijkingen aan de keel of de mond en cervicale lymfadenopathie is weinig specifiek (echter ook bij BLWI vaak)
    • Zeker als hij naast bovengenoemde trias ook afwijkingen aan de ogen, huid en extremiteiten Kawasaki in DD
  • Hoge koorts, exantheem en conjunctivitis kan doen denken aan mazelen
  • Tijdens koorts ontstane huiduitslag’ en ‘ontroostbaar huilen’ of ‘veranderingen in het gedrag'
• Diagnose en behandeling <10 dagen kunnen complicaties, zoals coronaire aneurysmata, voorkomen

Men stelt de diagnose bij aanwezigheid van criterium A en ten minste vier van de criteria genoemd onder B:
A Minimaal 5 dagen hoge koorts
B 1    Bilaterale niet-purulente conjunctivitis
   2    Afwijkingen aan de slijmvliezen (rode keel, ‘aardbeientong’, erytheem en barsten van de lippen)
   3    Afwijkingen aan de extremiteiten: In de acute fase oedeem van de handen en/of voeten, erytheem aan de handpalmen en/of de voetzolen
    in de subacute fase (2 tot 3 weken na het begin van de ziekte) schilfering van de periunguale regio, zich uitbreidend naar handpalmen en/of voetzolen
   4    Huiduitslag: diffuus polymorf exantheem 
   5    Cervicale lymfadenopathie: meestal unilateraal; = 1 lymfeklier van > 1,5 cm
https://www.henw.org/artikelen/de-ziekte-van-kawasaki-tijdige-diagnose-essentieel

Vierde ziekte

De ‘vierde ziekte’ was de ziekte van Filatow-Dukes, ook wel rubeola scarlatinosa genoemd. Deze ziekte, gekenmerkt door een gegeneraliseerd roodvonkachtig exantheem met lymfekliervergroting, werd aanvankelijk geduid als een aparte entiteit. Tegenwoordig meent men dat het beschreven beeld een variant is van staphylococcal scarlatina, veroorzaakt door een stafylokokkentoxine, of van het staphylococcal scalded-skin syndrome, een variant van impetigo bullosa.^[2]