Lichen planus/lichen sclerosus Ziektebeelden

Lichen sclerosus (LS)

• Lichen: letterlijk mosachtige (huid)plek^[1]
• Chronische inflammatoire huidaandoening, vooral anogenitaal
  • Kan ook op romp voorkomen als witte, geïndureerde plaques (extragenitale lichen sclerosus)
    • Lichen sclerosus niet in vagina of oesofagus (dan mucosale lichen planus)
  • Vaak pijnlijk
• Alleen biopt bij twijfel of onvoldoende respons therapie
  • Altijd 3mm biopt bij verdenking PCC
    • DD bijtfibroom, granuloom, lichen planus papel
• Bespreek invloed op seksualiteit, verwijs evt. naar seksuoloog
• Therapie
  • Indifferente middelen essentieel (vaseline/paraffine)
  • Clobetasolzalf minimaal 2 weken 1x daags, daarna afbouwen^[2]
    • Onderhoudsbehandeling 1-2x per week
    • Anogenitaal: 3-4x per week + meerdere keren per dag indifferente middelen

      

• Controle/risico’s
  • Premaligne (zoals alle chronisch inflammatoire aandoeningen): cave plaveiselcelcarcinoom - metastaseert sneller dan gebruikelijke PCC's. 
  • Jaarlijkse controle bij de huisarts vanwege risico (ca 5% bij vulvaire LS) op maligne ontaarding^[3]

Lichen planus (LP)

• Benigne inflammatoire aandoening van de huid en de orale en genitale slijmvliezen
• Relatie met auto-immuunaandoeningen, soms familiair
• Vrijwel nooit bij kinderen (komt vooral voor bij volwassenen)
• Vraag/onderzoek altijd naar huidafwijkingen elders!

• Diagnose
  • Klinisch beeld: jeukende, vlakke glanzende polygonale papels, miliair tot lenticulair groot, rood tot roodpaars, met Wickhamse striae (fijn wit netwerk) die zichtbaar worden na insmeren met paraffine/olie
  • Kan overal voorkomen, voorkeursplaatsen: buigzijden polsen/onderarmen, nek, sacraalstreek, genitaliën, enkels, onderrug
  • Alleen biopt bij twijfel of non-respons therapie

• Therapie

  

  • Indifferente middelen (zalven voorkeur boven crèmes)
  • Lokale corticosteroïden: clobetasol (Dermovate) korte kuur (bv. 2 weken daags, daarna afbouwen)
  • Intralesionale corticosteroïden bij gelokaliseerde/hypertrofische LP
  • Tacrolimus 0,1% zalf als alternatief bij onvoldoende effect of bijwerkingen corticosteroïden
  • Systemische corticosteroïden (prednison stootkuur) bij ernstige of gegeneraliseerde LP
• Controle bij klachten of therapieresistentie, jaarlijks bij mucosale LP^[4]

Onderscheid LS en LP

• LS = wit, atrofisch, littekengevaar + maligniteitsrisico
• LP = rood/erosief, multipele mucosae, Wickhamse striae
• Verschijnselen van beide aandoeningen kunnen gelijktijdig voorkomen of in de loop evolueren (“overlapbeeld”)

DD Penis/voorhuid/eikel

• Candida balanitis

  

  • Jeukend
  • Diffuus of vlekkerig erytheem, met glazig, niet purulent oppervlak, schilferkraagrand. Satellietlesies.
  • Ketoconazol
• Balanitis tgv banale bacterieën^[7]
  
  • Frequent reinigen, goed naspoelen! om zeepresten te verwijderen
  • Bijv Hibiscrub of Unicura ultra
• Intertrigineus eczeem^[8]
  
  • Verminderen mechanische componen
  • Advies geen overmatige hygiene toe te passen, dus max 1 dd wassen
  • Antimycotica + corticosteroid (klasse 1 of 2) 1dd gedurende 2 wk, daarna in pulse
• Balanitis van Zoon (balanitis plasmocellularis)

  

  

  
  
  • Felle roodheid, glanzend, vochtig oppervlak 
  • DD erytroplasie van Queyrat (m. Bowen glans penis).
    • Meer fluweelachtig uiterlijk, dikker aanvoelend bij palpatie
  • Behandeling
    • Goede hygiëne
    • Corticosteroïden
    • Tacrolimus zalf of pimecrolimus crème
    • Evt fusidinezuur
    • Circumcisie in uiterste geval
• Lichen planus