Psychologie Kennisonderwerp

Dramadriehoek van Karpman

• komt voort uit de transactionele analyse
  • Basisassumptie: 'ik ben ok, jij bent ok'
  • Soms lijkt het meer te zijn: 'je bent alleen ok als...', en dat is niet ok.
• menselijke communicatie vanuit voorkeursgedrag, "dramaposities"
  • de redder
    • jij kunt het zelf toch niet, kom maar hier
    • helpt vooral ongevraagd, denkt te weten wat goed is voor de ander
    • maakt en houdt anderen door zijn hilp afhankelijk
    • wil zich onmisbaar voelen
  • het slachtoffer
    • ik kan het niet, want...
    • stelt zich machteloos en afhaneklijk op, overkomt hem/haar gewoon
    • oorzaak van alle onheil ligt buiten hem/haar
    • slachtoffer zoekt een redder. Als die het niet goed doet, zal slachtoffer hier over klagen
  • de aanklager
    • hier kom je vaak in vanuit de redders- of slachtofferrol, wanneer je hiermee vastloopt
    • "je komt wel leuk met die voorbeelden, maar ik snap er nog steeds niks van"
    • boos, verbitterd. Schuld bij anderen.
    • Wil koste wat kost zijn gelijk behalen
    • Uit kritiek en afwijking
• Rollen liggen niet vast, kunnen wisselen binnen gesprek
• Hoe stap je uit de dramadriehoek
  • "van A naar H" (leunend tegen elkaar naar onafhankelijk in verbinding)
  • stop met bieden van "goede raad"
  • vraag om wat je nodig hebt en communiceer behoeften ipv verwijten
  • geef duidelijk je eigen grenzen aan (wat jij nu wilt, kan/wil ik je niet bieden); dit is je eigen verantwoordelijkheid/keuze die je hierin moet maken
  • manupuleer niet en laat je niet manipuleren
  • vraag en geef duidelijke feedback
  • stop geen energie in negatieve zaken om je heen die je niet kunt beïnvloeden
• Andere oplossing: naar autonomiedriehoek
  • Als je redder speelt, neem een zorgzame rol in (waarin je autonomie bekrachtigt): "wat heb je nodig om..."
  • ...

→ Maakt patiënt tot gelijkwaardige gesprekspartner (jij bent OK - ik ben OK)

• shared decision making
• frisbee-techniek
• patiënt houdt verantwoordelijkheid

Uit slachtofferrol trekken

• "Ik ben wel de dokter en heb hier ideeën over, maar ik ben jou niet, en kan niet beslissen wat het best past binnen uw leven en voorkeuren"

Uit aanklagersrol trekken

• Erkennen dat het vervelend is dat iets niet werkt, en
• ik hoor echt irritatie dat het niet gewerkt heeft, ben beneiuwd wat er precies niet heeft gewerkt, en wat u graag zou willen

Persoonlijkheidstypen

DISC (Dominance, Influence, Steadiness, Conscientiousness)

• Daadkracht (rood)
• Interactief (geel)
• Stabiel (groen)
• Consciëntieus (blauw)

MBTI (Myers-Briggs Type Indicator)

• E/I-voorkeurspaar
  
  • Extraversion - richt en haalt de energie voornamelijk op en uit de wereld om zich heen
  • Introversion - richt en haalt de energie voornamelijk op en uit de innerlijke belevingswereld
• S/N-voorkeurspaar
  
  • Sensing - besteedt voornamelijk aandacht aan feitelijke, concrete informatie en informatie uit de wereld om zich heen, gebruikmakend van ervaringen en eerder opgedane informatie
  • Intuition - besteedt voornamelijk aandacht aan verbanden en grote lijnen, gebruik makend van inspiratie en de mogelijkheden in de toekomst, focust op dat wat er nog niet is
• T/F-voorkeurspaar   
  • Thinking - voorkeur voor het nemen van beslissingen op basis van logica en afwegen van inhoudelijke argumenten
  • Feeling - voorkeur voor het nemen van beslissingen op basis van persoonlijke waarden en de impact van de beslissing op de betrokkenen
• J/P-voorkeurspaar
  • Judging - voorkeur voor een planmatige en geordende manier van werken en het afronden van zaken
  • Perceiving - voorkeur voor een flexibele en spontane manier van werken, informatie verzamelend, opties open houdend

Belbin

• Brononderzoeker (Resource Investigator)
  
  • enthousiast, op zoek naar kansen en nieuwe contacten
  • kan te optimistisch zijn en kan interesse verliezen
• Groepswerker / Zorgdrager (Teamworker)
  
  • medewerkend, oplettend en diplomatiek, voorkomt wrijving
  • kan besluiteloos zijn in crisissituaties en conflictmijdend
• Coördinator / Voorzitter (Co-ordinator)
  
  • volwassen, zelfverzekerd, verduidelijkt doelstellingen, herkent talent
  • kan worden gezien als manipulatief en neigt naar delegeren
• Plant (Plant)
  
  • creatief, lost moeilijke problemen op
  • kan vergeten te communiceren
• Monitor (Monitor Evaluator)
  • sober, strategisch en kritisch, overweegt alle opties
  • kan te kritisch zijn en te weinig inspireren
• Specialist (Specialist)
  
  • gemotiveerd, toegewijd, specialistische kennis en vaardigheden
  • draagt bij op een klein vlak en kan te veel de diepte ingaan
• Vormer (Shaper)
  
  • daagt uit, is dynamisch en gedijt onder druk
  • kan provocerend werken
• Uitvoerder / Bedrijfsman (Implementer)
  
  • praktisch, betrouwbaar, efficiënt, organiseert en zet ideeën om in acties
  • reageert niet altijd even snel in nieuwe situaties
• Afronder (Completer Finisher)
  • Plichtsgetrouw, bezorgd, perfectionist
  • kan overbezorgd zijn en weinig delegeren

•  Doen
  • Bedrijfsman en Brononderzoeker
• Denken
  • Plant en Monitor
• Willen
  • Vormer en Voorzitter
• Voelen
  • Zorgdrager en Groepswerker