Scoliose en kyfose Ziektebeelden

Algemeen
Scoliose: zijwaartse kromming wervelkolom. Gibbus: bolling rugzijde thorax.
Diverse, uiteenlopende klachten: rugpijn, ademhalingsklachten, maar vooral klachten van een scheefstand van de rug en/of schouders.
Men onderscheidt een S-vormige scoliose met twee krommingen en een C-vormige scoliose met één kromming.
Oorzaak is voor het overgrote deel (80-85%) onbekend. Soms congenitaal (10%, vaak icm hart-urinewegafwijkingen), lijkt genetische component. Degeneratief > 45 jaar, icm artrose, osteoporose, inzakkingen cave wervelkanaalstenose). Houdingsscoliose (niet-structureel, vaak tgv beenlengteverschil).

Onderzoek
 

• Adams forward bend test (voeten en knieën tegen elkaar, handen tegen elkaar op de borst) → gibbus?
• Vinger vloer-afstand
• Buikhuid reflex intact?
• een ongelijke tailledriehoek; hoogstand van een schouder; afstaand schouderblad; beenlengteverschil
• het hoofd staat vaker scheef dan rechtop; de spina ileaca anterior staat meestal niet horizontaal.
• Café au lait huidafwijking(en): denk aan neurofibromatose

Rx:
Reguliere opnames gehele wk + bending. Gezien leeftijd geen indicatie voor bepalen skeletleeftijd cq elleboog opname?
Scoliose of andere afwijking wervelkolom? Ernst, indien van toepassing Cobb?

→ Diagnose bij Cobb > 10°.

DD
Structurele scoliose, houdingsscoliose (compensatoir aan buiten wervelkolom gelegen oorzaak).

Beleid

• Wigvorming wervels en rigide hyperkyfose door ontwikkelingsstoornis aan voorzijde thoracale wervels: groeien niet mee met dorsale zijde.
• Diagnose obv radiologisch zichtbare afwijkingen gesteld op de leeftijd van 12-15 jaar.

Onderzoek

• voorover hangende schouders en in staande positie is het niet mogelijk de afwijking actief te corrigeren.
• buktest waarbij het kind met loshangende armen en naar elkaar toe gerichte handpalmen voorover buigt.
  • Van lateraal bekeken zie je bij een structurele hyperkyfose een knik in de contour van de wervelkolom,
  • bij niet-structurele hyperkyfose zie je een vloeiend gekromde rug.
  • Vermoeden structurele hyperkfyose bevestigen: in buikligging vragen om hoofd en de benen maximaal te heffen (hyperextensie van de wervelkolom).
    • Als geen correctie: structurele hyperkyfose.
• Oriënterend neurologisch onderzoek aan de extremiteiten is ook onderdeel van het lichamelijk onderzoek.
  • tbv DD: destructie 1 of meer wervels: trauma, spondylitisch proces, tumor wervelkolom

Aanvullend onderzoek

• Rontgen: laterale röntgenopname van de (thoracale) wervelkolom.
  • Aan voorzijde van wervellichamen ter hoogte van de dekplaten onregelmatigheden
  • In later stadium wigvorming van de wervels

Behandeling

• Niet-structurele hyperkyfose
  • houdingsoefeningen en oefentherapie
• Structurele hyperkyfose
  • verwijzing orthopedisch chirurg (voor beoordeling ernst en monitoring progressie)
  • oefentherapie geeft geen verbetering
  • Ziekte van Scheuermann: onderscheid of er sprake is van wigvorming.
    • Bij nog geen zichtbare wigvorming
      • dragen van een orthese voor ongeveer één jaar kan al voldoende corrigerend werken.
    • Wel wigvorming opgetreden: orthese tot minimaal het einde van de groei dragen. Zelden is operatief ingrijpen geïndiceerd.