Urologie - Urineretentie, hematurie en verkleurde urine Ziektebeelden

Anatomie

Urethra vrouw 2,4-4 cm
Urethra man 18-20 cm

Instillagel (lidocaine) vs optilube (lubircans):

Instillagel alleen bijdragend bij hele urethra gedurende 3-5 minuut behandeld is voor inbrengen catheter. In literatuur geen aanwijzing voor pijnreductie bij instillagel bij vrouwen.^[1] Bij mannen altijd urethra voorbereiden met lidocaine.

Urineretentie

Retentie	Beleid
< 750 ml	Eenmalige catheterisatie.
> 750 en < 1000 ml	Twee dagen CAD.
> 1000 ml	Vijf dagen CAD.
> 2000 ml	Cave decompressiesyndoom: dehydratie door polyurie en elektrolytverschuivingen bij ouderen. Evt. insturen.
Bij herhaaldelijke retenties of bij uitblijven spontane mictie: verwijzing uroloog.

• Ch 16 goede keuze indien geen forse stolsel/gruis, ook bij mannen. Ch 18 alleen bij verdenking obstruerende stenen/stolsels.^[2]
• Duur conform NHG: na 48-72 uur verwijderen in de vroege ochtend (evt herplaatsing tijdens praktijkuren)^[3]
• Nieuwe katheter bij uitblijven spontane mictie en verwijs naar de uroloog.
• Alfablokker na katheterisatie
  • Bijv tamsulosine mga 0,4 mg 1 dd, vergroot kans spontane mictie met 60%
  • Contra-indicaties: ernstige leverinsufficiëntie, orthostatische hypotensie, eGFR < 10
  • Evalueer effect en bijwerkingen na 6 weken

Langdurig catheriseren

Verblijfscatheter: overweeg eerst de alternatieven, zo luidt het advies in de nieuwste richtlijn.

• Externe katheter (condoomkatheter voor mannen)
  • Van tevoren doekje, goed schoonhouden. "Ideaal"
• Intermitterende katheterisatie (sowieso voorkeur boven verblijfskatheter)
• Plasschuitje, urinaal en incontinentiemateriaal behoren tot de alternatieven.
• Als alle alternatieven geprobeerd zijn en niet succesvol zijn gebleken, kun je kiezen voor een urethrale of suprapubische verblijfskatheter. bron

Incontinentie na prostatectomie

• Als boven
• Artificial Urinary Sphincter AMS 800^[4]
• Blaasstoma

Medicatie

• Tamsulosine
• Finasteride 5mg of dutasteride 0.5mg bij vergrote prostaat

Hematurie / erytrocyturie

Bij analyse wegens erythrocyturie bestaat, afhankelijk van de leeftijd en andere risico factoren statistisch een kans van rond 1 op 12 dat hiervoor een onderliggende afwijking wordt gevonden en is dus regelmatig sprake van een dergelijke constatering zonder dat het focus hiervan met zekerheid kan worden achterhaald.
Soms is er ook een relatie met systemische aandoeningen waaronder hypertensie, diabetes die tot vasculopathie kunnen leiden. Ook is erythrocyturie soms inspanning?'s gerelateerd.^[5]

Urine verkleuring^[10][11]

• Fluoriscerend geel
  • Riboflavine (vitamine B2, E101; gele kleurstof).
  • Komt veel voor in voeding, overschot door vitamine B complex.
• Lichtgeel
  • Verdunning (mannitol, diuretica)
• Wit: propofol
• Roze/Rood
  • hematurie (nierstenen, UWI/SOA, maligniteit
  • Voedsel
    • Bieten en zwarte bessen in zure urine
      • In ca 10-15% van mensen, vaker bij ijzergebrek en malabsorptie
    • Rabarber in alkalische urine
  • hydroxycobalamine
• Donkerbruin
  • metronidazol
• Colakleurig:
  • Virale, auto-immuun- of toch een toxische hepatitis
    • Virale hepatitis (HepA, EBV, CMV) mogelijk icm een syndroom v Gilbert
  • Rabdomyolyse of hemolyse^[12]
  • Cave autoimmuun hemolytische anemie bij virale infectie
• Oranje-bruin/rood-bruin
  • Rifampicine
    • Verkleuring (geel, oranje, rood en/of bruin) van tanden en lichaamsvloeistoffen en afscheidingen zoals urine, feces, speeksel, sputum, tranen en zweet. Roodheid van de ogen.^[13]
  • Azo Urinary Pain Relief, Amerikaans zelfzorgmiddel obv azopigment
• Fluoriscerend groen (UV)
  • ethyleenglycol (koelvloeistof)^[14] 
    • Tachycardie, tachypneu, hypertensie. Hyperreflexie, insult. ECG: QT-verlenging. Hypocalciemie, metabole acidose
    • Behandeling: fomepizole
    • Sommige fabrikanten voegen een fluoriscerende vloeistof toe, om monteurs lekken te laten vinden
• Groen/blauw:
  • Propofol infusion syndrome^[15]
    • Langdurige toediening propofol, potentieel dodelijk
    • Kan ook blauw, wit of roze
  • UWI Pseudomonas aeruginosa
  • Listerine ingestie
• Blauw
  • methyleenblauw (let op ook regelmatig in zelfzorgmiddelen UWI, zoals Uractiv Forte link)
  • fototherapie (bijv psoriasis) met adjuvans
• Paars/blauw: Drummond syndroom/blue diaper syndrome
  • Bij UWI waarin bacteriën het organische indoxylsulfaat, een metaboliet van tryptofaan, omzetten in indirubine en indigo.
  • Obstipatie, waardoor intestinale bacteriele overgroei. Klebsiella spp en Providencia spp zorgen voor omzetting naar indirubine en indigo.
  • Malabsorptie
  • Drummond’s syndrome komt tot uiting als er grote hoeveelheden tryptophane incompleet worden gemetaboliseerd.
• Grijs-zwart bij expositie lucht:
  • Gemetastaseerd melanoom^[16]
  • M Addison
  • alkaptonurie^[17]
    
    • Zeldzame erfelijke genetische afwijking
      • Geen behandeling mogelijk. Minimaliseren opname van aminozuren als fenylalanine en tyrosine
    • Defect enzym homogentisinezuur oxidase, breekt normaal homogentisinezuur, giftig bijproduct van tyrosine af
      
      • natrium of kaliumhydroxide toevoegen aan urine: zwart pigment aan oppervlak