Vitamines en mineralen Kennisonderwerp

Multivitamine^[1]

• Redenen gebruik multivitamine zijn oa behouden of verbeteren gezondheid en voorkomen van chronische ziekten
  • Moeilijkheden onderzoek:
    • Confounding door gezonde levensstijl: MV gebruikers eten vaak gezonder, bewegen meer en roken minder: "gezonde gebruiker effect"
    • Patiënten met gediagnosticeerde ziekte kunnen MV-inname verhogen vanwege vermeende gezondheidsvoordelen: "sick user effect"
• Hypothese onderzoch: dagelijks gebruik van multivitaminen (MV) verlaagt sterfterisico bij gezonde volwassenen in VS.
  • Gegevens van 3 grote, diverse cohorten gebruikt, met >390.000 gezonde volwassenen en 164.000 sterfgevallen (7.861.485 persoonjaren in FU → gemiddeld meer dan 20 jaar per persoon)
  • Doel: verband tussen MV-gebruik en sterfte door chronische ziekten (hart- en vaatziekten, kanker) beschrijven
  • Resultaat: MV-gebruik niet geassocieerd met lager sterfterisico (1e periode HR 1,04; 95% CI 1,02-1,07 en 2e periode HR 1,04; 95% CI 0,99-1,08).
    • Vergelijkbare HR's voor verschillende doodsoorzaken
  • Conclusie: dagelijks gebruik van multivitamine lijdt niet tot langer leven
• Peer review: veel bewezen nut van suppletie individuele vitamines in specifieke gevallen van tekort, maar meer te zeggen voor gewoon gezond eten link

Foliumzuur (vitamine B11)

• Zwangerschapswens: 0.5mg 1dd
  • 4 weken voor tot minimaal 8 weken na conceptie
  • Bij foliumzuurdeficientie 0.5-1 mg 1dd. Bij zwangeren met deficientie 5mg 1dd.
• Bij MTX
  • 5-10-15 mg (afhankelijk van indicatie) 1x per week innemen, minimaal 24 uur na toediening MTX
  • Niet met melkproducten innemen

Vitamine B12 (cobalamine)

• Dierlijke producten?
  • Dieren nemen dit op uit plantaardige voeding
    
    • Gras
    • Voer in intensieve veehouderij is verrijkt met kobalt, dit wordt door bacterien omgezet in B12, door anatomie koeienmaag wel opgenomen^[2]
• Differentiaaldiagnose
  • Atrofische gastritis (chronische beschadiging maagmucosa)
    
    • deficiëntie intrinsic factor
  • Partiële maagresectie: productie intrinsic factor
  • Verminderde maagzuurproductie bij ouderen (pseudofysiologisch)
  • Ileumresectie: in ileum opname B12
  • Verminderde intake: veganisten/vegetariërs, alcohol
  • Lachgas
• Lab
  • Overweeg aanvullende bepalingen bij een vitamine B12-waarde van 145-250 pmol/l^[3]
  • Methylmalonzuur (MMA): verhoogd bij B12-tekort
    
    • Kosten bepaling methylmalonzuur ca €95^[4]
    • Verhoogde spiegel (> 350 nmol/l) bewijst vitamine-B12-tekort niet. Kan ook bij verminderde nierfunctie passen.
    • Bij daadwerkelijk tekort vaak >1000 nmol/l
  • Homocysteïne
    • Kan ook verhoogd zijn bij foliumzuurdeficiëntie
  • Antistoffen tegen intrinsic factor
• Suppletie^[5]
  • <148 pmol/l icm klinische verschijnselen: tabletten 1000 microgram per dag
  • Geen bewijs dat injectie beter werkt dan orale behandeling. Wateroplosbare stof.
  • Klachten moeten binnen enkele maanden verdwijnen
• Intraveneuze toedieningsroute
  • Idee dat intraveneus beter is dan oraal gebaseerd op idee dat orale absorptie niet goed is. Echter MMA daalt bij orale suppletie, zelfs als een stuk van de darm verwijderd is. Lijkt dus onwaarschijnlijk dat vitamine B12 niet voldoende in de darm opgenomen wordt^[6]

Hypervitaminose B12^[7]

• WD oversuppletie
• DD chronische myeloïde leukemie, acute promyelocytenleukemie, polycythaemia vera, hypereosinofiel syndroom
• DD leveraandoeningen, zoals acute hepatitis, levercirrose, hepatocellulair carcinoom, levermetastasen
• Een toevallig waargenomen verhoging van de serumcobalamineconcentratie is wel reden voor verder onderzoek, andersom (leveraandoening) niet

Vitamine C (ascorbinezuur)^[8][9]

• Kinderen 14% kortere verkoudheid
• 5 studies die in volwassenen onder extreme fysieke stress (militair arctisch trainingskamp en renners 40-90 km extreme marathons) duidelijk voordeel aantoonden: RR 0.48^[10]
• Algemene populatie geen effect (RR 0.97) reguliere inname vitamine C
  • Ook geen consistent effect op duur of ernst bij alleen inname rondom klachten
• Geen aanwijzing voor gunstig effect op hart- en vaatziekten^[11]
• Zelfs iets hogere sterfte bij multivitamine:
  • 390.000 mensen in de VS, 20 jaar gevolgd. Sterfte zelfs iets hoger (RR 1.04) bij multivitaminegebruik^[12]
  • Ook supplementen met beta-caroteen, vitamine E en hogere doses vitamine A^[13]

Vitamine D

• Stimuleert opname calcium en fosfor uit de voeiding
  • verbetert mineralisatie van skelet; tekort (<10 nmol/L): osteoporose
    • vaak bij verminderde opname door coeliakie of nierinsufficientie
  • Tekort wel geassocieerd met problemen, echter suppletie boven normaal, geen verbetering van gezondheid
    • Vermoeidheid? Geen overtuigend bewijs^[14]
    • Luchtwegklachten: Bewezen niet bijdragend^[15]
• Inname minimaal 10 µg/dag (=400 IE), ADH 25 µg/dag
  
  • Voeding: 1 stuk zalm/forel (10µg), portie champignons (10µg), 1 stuk makreel (5µg), ei (1 µg), margarine (toegevoegd)
    • Kind: 20 µg/d in de winter^[16]
  • Bovengrens Europese Voedselveiligheidsautoriteit EFSA: 100 μg/dag, t/m 10 jaar 50 μg/dag, tot 1 jaar 25 μg/dag
  • Overdosering: cave hypercalciëmie/nierfunctiestoornissen
  • FK: 500-1000 mg calcium en 400-1000 IE colecalciferol per dag.
  • Vitamine D-beslisboom AUMC: link
  • Vitamine D-stroomschema profylactisch: link
  • Vitamine D-dosering therapeutisch: link
• Zon-expositie
  • Bij 15 min/dag tussen 11-15 uur: 6-7 µg/dag in zomermaanden bij huidtype 2.
• Streefwaarden vitamine D (niet prikken maar slikken)
  < 70 jaar: > 30 nmol/L
  > 70 jaar: > 50 nmol/L
  • Eind zomer zijn serumspiegels gemiddeld 20 nmol/L hoger dan in winter^[17]
• Overweeg suppletie van vitamine D bij een te lage vitamine D-spiegel.
• Preventieve inname vitamine D bij gezonde mensen heeft geen invloed op fractuurrisico^[18]
• Preventieve inname vitamine D bij gezonde mensen (ongeacht baseline serumspiegel) heeft nauwelijks invloed op preventie luchtweginfecties^[19]
  • Eerdere grote meta-analyse^[20] een minimaal effect. In 2025 herhaald, 61 589 deelnemers; nu CI incl 1.00. Alle grote studies (>1000 patienten) tonen geen enkel voordeel aan, ook niet bij mensen met een laag vitamine D.
• Controlebepalingen van het vitamine D-gehalte bij suppletie zijn niet nodig.
• Vergoeding vitamine D afgeschaft^[21]
• Thuisarts
• Voedingscentrum

Omega 3

• Combinatie van meervoudig onverzadigde omega-3-vetzuren (1 gram/dag), gecombineerd met vitamine D en driemaal per week dertig minuten lichaamsbeweging vertraagt verouderingsparameters een klein beetje: ca 3-4 maanden. Niet gezegd dat levensduur of ziektevrije levensduur hiermee ook toeneemt^[22]