Farmacotherapie - Antibiotica Medicatie

Antibiotica werkingsmechanismen

• Penicillinen, cefalosporinen, carbapenems: β–lactamantibiotica.
  • Remmen synthese van peptidoglycaan → verzwakte bacteriële celwand → cellysis en celdood
  • Bactericide bij snelgroeiende bacteriën
  • Clavulaanzuur: remt β-lactamase
  • Tazobactam: remt β–lactamase, beschermt piperacilline tegen β–lactamasen
  • Orale cefalosporine: Cefalexine 4dd 500mg po (bijv 14 dagen). Indicaties bijv pneumonie, faryngitis, tonsillitis, sinusitis of otitis media^[1]
    • Ook: cefaclor
• Fluorochinolonen (ciprofloxacine, ofloxacine, levofloxacine, moxifloxacine)
  • beïnvloeden bacteriële DNA-synthese door remming van het DNA-gyrase. Hierdoor geen duplicatie; bactericide
• Macroliden (azitromycine, claritromycine, erytromycine)
  • remmen eiwitsynthese door binding 50S–subunit van bacteriële ribosomen
  • meestal bacteriostatisch, afh lokale concentratie en bacteriesoort ook bactericide werken.
• Lincosamiden (alleen clindamycine)
  • bacteriostatisch
  • werking tegen Gram-positieve aerobe en een groot aantal anaerobe bacteriën
  • 50S-subunit van het bacteriële ribosoom, beïnvloedt opbouw ribosoom en translatieproces (dus eiwitsynthese)
  • Tussen clindamycine en macroliden bestaat gedeeltelijke kruisresistentie
  • Gevoelig: s. aureus, s. pneumoniae, GAS, GBS, Cutibacterium acnes, anaeroben, Chlamydia trachomatis, Chlamydia pneumoniae, Gardnerella vaginalis
    
    • Resistentie: MRSA, s. pneumoniae (penicilline-resistente stammen)
• Tetracyclinen (tetracycline, doxycycline)
  
  • remmen eiwitsynthese door reversibele binding 30S– en 50S–subunits van bacteriële ribosomen.
  • meestal bacteriostatisch, afh lokale concentratie en bacteriesoort ook bactericide werken.
  • doxycycline orale beschikbaarheid ca 100%, tetracycline 70-80%
  • Cave interactie met calcium-, ijzer-, magnesium- en zinkzouten (3+/4+ ionen): (sterk) verminderde absorbtie. >2 uur voor of >4 uur na Ca innemen.
• Miconazol remt synthese ergosterol (voor opbouw celmembraan schimmel/gist). Werkt enigszins tegen enkele Gram-positieve bacteriën.
• Chlooramfenicol
  • breed spectrum, bacteriostatisch. 50S–subunit van het bacteriële 70S–ribosoom, verhindert synthese polypeptiden.
  • Gewoonlijk gevoelig: Streptococcus α–haemolyticus, Streptococcus β–haemolyticus, Streptococcus pneumonia, Staphylococcus aureus (sommige stammen), Haemophilus influenzae, Klebsiella pneumoniae, Neisseria gonorrhoeae (ook penicillinasevormend), Neisseria meningitidis, de Rickettsia spp., Chlamydia spp. en Mycoplasma spp.
  • Matig gevoelig zijn: Staphylococcus aureus (sommige stammen), Escherichia coli, Shigella sonnei.
• Ofloxacine (fluorchinolon)
  • Reserve-antibioticum. Beïnvloedt DNA-synthese door remming bacteriële DNA-gyrase.
  • Ernstige ooginfecties zoals keratitis en Pseudomonas-infecties, traumatische cornea-erosie, na verwijdering van corpus alienum, of roestring bij contactlensdragers.
  • Doorgaans gevoelig: Staphylococcus aureus (meticilline-gevoelige stammen, MSSA), Haemophilus influenzae, enterobacteriaceae (Escherichia coli, Serratia marcescens, Enterobacter cloacae, Klebsiella pneumoniae, Klebsiella oxytoca, Proteus mirabilis), Acinetobacter baumannii, Acinetobacter iwoffi en Moraxella catarrhalis.
  • Resistentie mogelijk bij: Staphylococcus aureus (MRSA), coagulase-negatieve stafylokokken, Streptococcus pneumoniae, Enterococcus spp. en Pseudomonas aeruginosa.

Middelen per ziekteverwekker

• Antibioticakaart link

Specifiek

Listeria monocytogenes gram-positieve staaf, gevoelig voor amoxicilline en cotrimoxazol.
Klebsiella kan behandeld worden met normale kuur nitrofurantoine.
Pseudomonas: ciprofloxacin 750mg 2dd. (ipv 500mg 2dd) ged 2 wk.^[3]
Pneuomococcen: redelijke dekking door levofloxacine.
Streptococcen: gevoelig voor amoxicilline, clindamycine, mupirocine
       GBS alleen gevaarlijk voor neonaten of immuungecomprommiteerden. Overige asymptomatische dragers niet behandelen. PM bij hardnekkige infecties: diabetes?
Staphylococcen:  fusidinezuur

• Pneumonie CAP, dd pseudomonas: levofloxacine 500mg 2dd. Indien niet leverbaar: augmentin 625mg 3dd + ciprofloxacin 750mg 2dd. ged 7 dagen. Indien onvoldoende verbetering, verlengen tot 10-14 dagen.^[4]
  
• Evt optie bij therapieresistentie: colistine i.v. of verneveling

Acinetobacter spp. can be present in tap water and are normally considered to be contaminants; they are, however, a opportunistic bacteria in immunocompromised patients.^[5]
Toxoplasma gondii (bij HIV): sulfonamiden voor tachyzoïeten (die tijdens de acute fase van de infectie voorkomen). Bradyzoïeten in de weefselcysten blijven vitaal.^[6]. Zwangeren: pyrimethamine.^[7]
→ cotrimoxazol 1dd 960 mg po. Werkt ook voor Pneumocystis pneumonia (PCP/PJP)^[8][9]

Antivirale medicatie

• Influenza/griep (niet-ernstig): geen van de middelen leidt tot betere uitkomsten, muv mogelijk baloxavir (minder ziekenhuisopname en een dag kortere ziekteverschijnselen)^[10]
  • Tamiflu / oseltamivir
  • Kosten: ca €170^[11]